ضروری است که شرکتها برای بقا و رشد خود باوجود واقعیتی که نمیتوان آن را انکار کرد یعنی همهگیری کووید۱۹ فعالیتهای خود را گسترش دهند. همهگیری کووید۱۹ با سرعت قابلتوجهی در چشمانداز پیشین نوآوری و تغییرات دیجیتالی که تصور میشد در اقتصاد جهان رخ دهد اخلال ایجاد کرد. نوآوری روزنهای است که پس از تغییرات کنونی همچنان آن چشمانداز توسعه اقتصادی را در برابر چشمان ما نگاه میدارد. نوآوری در اینجا به معنی نوآوری در عین آگاهی از عواملی که بر پذیرش فناوریهای نوظهور تأثیر میگذارد مانند زمان، بحرانها و آمادگی بازار است.
ما در روزگاری زندگی میکنیم که نقطه عطفی در تاریخ است. همهگیری کووید۱۹ بزرگترین بحران جهان پس از جنگ جهانی دوم است و امروز در سال ۲۰۲۱ ما هنوز درون بحران هستیم و سویههای جدید ویروس یکییکی خود را نمایان میکنند. با وجود واکسیناسیون گسترده جهشهای آفریقای جنوبی، ویتنامی و اروپایی این ویروس، ما را در بحران باقی نگاه داشته است، بههرحال در این موقعیت بازنگری در چشماندازهای پیشین اهمیت دارد. به نظر میرسد که چشمانداز نوآوری و نقش آن در اقتصاد نسبت به چشماندازی که درگذشته به آن باور داشتیم تغییر کرده است. در چنین شرایطی ضرورت دارد برای نوآوری در جهان پس از عبور نهایی از چالش همهگیری، چشماندازی جدید تصور کنیم.
ما هرروز از مزایای فناوری بهرهمند میشویم، مزایای متعددی از تلفن هوشمند تا فضای ابری از داروهای پیشرفته تا داروهای شخصیسازیشده، از بینایی کامپیوتر تا پردازش زبان طبیعی و از اتوماسیون صنعتی تا انرژیهای تجدید پذیر، همه بخشی از نوآوری فناورانه است که در زندگی روزمره با آن روبرو میشویم. هر یک از این حوزهها بر دوش نسلهای قبلی قرار دارد و حلقهای از بازخورد مثبت را در نوآوری ایجاد میکند که در کل منجر به بهبود جامعه میشود.
علیرغم فشارهای اجتماعی و اقتصادی ناشی از همهگیری، سه روند واضح پدید آمده است: تسریع، آزمایش اجباری و تغییر در پیشفرضها.
بسیاری از مواردی که قبلاً میدانستیم بهسرعت در حال تغییر هستند، در شرایط کویید۱۹ شتاب گرفتهاند. بهعنوانمثال، استفاده از تجارت الکترونیکی در اولین دوره قرنطینه، در ابتدای سال ۲۰۲۰ به بالاترین سطح خود یعنی ۶۰٪ از جمعیت انگلیس رسید.
یکی از اصلیترین عوامل ایجادکنندة سرعت در این تغییرات، آزمایش اجباری است. مدتی است نوآوریهایی از جمله پزشکی از راه دور یا (علم) حقوق از راه دور را میشنویم، اما هرگز انگیزهای برای اجرای چنین تغییرات قابلتوجهی وجود نداشته است. تعطیلی نسبی اقتصاد و جلوگیری از خروج افراد از خانههایشان در طول سالهای ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ به این معنی بود که آزمایش با استفاده از مکانیسمهای جدید ارائه خدمات نهتنها مطلوب بلکه برای دسترسی به خدمات اساسی ضروری است. این امر در مورد کار از راه دور نیز صدق میکند، بسیاری از سازمانهای مبتنی بر خدمات طی چند هفته پس از اولین دوره قرنطینه، کل عملیات خود را به دورکاری تغییر دادهاند.
یک نتیجة جالب توجه این تغییرات سریع این است که همهگیری باعث تغییر سرعت در پیشفرضها نیز شده است. در ابتدای سال ۲۰۲۰، تقریباً ۹۰٪ از جمعیت بزرگسال انگلستان آنلاین بودند، اما این میزان شامل فقط ۵۰٪ از افراد بالای ۷۵ سال و فقط ۷۰٪ از افراد شاغل بود.
پیامد تغییر پیشفرضها در خدمات دیجیتالی و اینترنت، به این معنی است که دولت و سازمانهای خصوصی باید به فکر خدمترسانی به افرادی باشند که از این اشکال جدید خدمترسانی استفاده نمیکنند.
«خطرناکترین مسئله در زمان بحران، خود بحران نیست بلکه اقدام بر اساس منطقهای پیشین است.» (پیتر دراکر)
گاهی نوآوری تنها به معنی زمانبندی مناسب است. نوآوری موفق به معنی درک زمان بلوغ و رشد فناوری است و فهمیدن اینکه چگونه یک اکوسیستم حول محور فرصتهای بازار فناوری شکل میگیرد.
به نظر میرسد اتفاقهای سال ۲۰۲۰ طی چند ماه کوتاه دهها تغییر را به ما تحمیل کرده است. تغییراتی مانند تغییر گسترده در تجارت الکترونیکی برای مدتی آشکار و اجتنابناپذیر بوده است و همهگیری کرونا بهعنوان شتابدهنده در آن عمل میکند. تغییرات دیگر، مانند «دورکاری» کارکنان در اقتصاد خدمات، ناخوشایندتر بوده و دارای اثرات بالقوه گستردهای است، از یکطرف از نظر انعطافپذیری نیروی کار مثبت است و از طرف دیگر از حیث نابرابری بین افرادی که میتوانند دورکاری کنند و آنهایی که با توجه به شغلشان قادر به این کار نیستند، منفی است.
در سال ۲۰۲۱ هستیم و اقتصاد هنوز بهطور کامل از این بیماری همهگیر رهایی پیدا نکرده است، بنابراین خیلی زود است که بگوییم چگونه طیف گستردهای از شوکها، تغییرات و نتایج بهدستآمده است. با اینحال، آنچه میدانیم این است که فناوریهای جدید نقش مهمی در نحوة فعالیتهای مردم، مشاغل و اقتصاد دارند و عصر خودکارسازی با استفاده از هوش ماشین شروع شده است.
با بررسی اطلاعات دوازدهماهة این بیماری همهگیر جهانی، تعدادی از تغییرات کاملاً خاص که در رابطه با کووید۱۹ پدید آمده است را بررسی میکنیم:
نوآوری فناوری در کل اقتصاد در زمینهها و شرایط مختلف بهطور مداوم اتفاق میافتد. بهجای نگاه کردن بهکل فضا بدون تمرکز، منطقی است که انتخاب کنیم که به کدام بخش از فضای نوآوری در فناوری علاقهمند هستیم؛ زیرا در این بخشها شانس بیشتری برای ایجاد تغییر خواهیم داشت از این رو کارآفرینی و سرمایهگذاری خطرپذیر شرکتی احتمال موفقیت بیشتری نسبت به سرمایهگذاری غیرمتمرکز خواهد داشت. ما در سرمایهگذاری خطرپذیر شرکتی آگاه نیز با توجه به تغییرات نوآوری در جهان بر روی یک حوزه خاص یعنی نوآوری در بازارهای سرمایه متمرکز شدهایم.
درحالیکه جامعه به چالشهای خاص همهگیری پاسخ میدهد، شرکتها باید به فکر نوآوری باشند؛ اما نباید دیدگاه استراتژیکی که به آنها کمک میکند بفهمند کدام فناوریها و مدلهای تجاری چه زمانی مفید هستند را فراموش کنند.
برخی از سؤالاتی که رهبران نوآوری کسبوکار با آن روبرو میشوند:
در انتها باید تاکید کنیم که گذر موفقیتآمیز از این شرایط مستلزم درک اصول اساسی نوآوری و درس گرفتن از نوآوریهای گذشته است. توجه به فناوریهای جدید و پاسخ دادن به سوالاتی که مطرح شد برای نوآوریهای مناسب امروز اهمیت دارد و راهگشا خواهد بود. هر نوآوری در زمانی مشخص فراگیر شده و اثرگذار میشود، توجه به شرایط امروز جهان و ارائه راهحلهای نوآورانهای که همینک پتانسیل فراگیری داشته باشند و به نیاز ناشناخته اکثریت مردم پاسخ دهند به ایجاد کارآفرینی و نوآوری پیشرو منجر میشود.